براکسیسم (Bruxism) اصطلاح پزشکی است که برای دندان قروچه، ساییدن و فشردن دندان ها روی هم مورد استفاده قرار می گیرد. این عارضه هم روی کودکان و هم روی بالغین موثر است. بعضی از افرادی که دندان قروچه دارند، اغلب وقتی مضطرب و ناراحت اند ناخودآگاه دندان هایشان را روی هم فشار داده و می سایند. بیشتر کودکان مبتلا به این عارضه و بعضی از بالغین دندان هایشان را در طول خوابیدن به هم می سایند که معمولاً در ساعات نخستین شب است که به آن «براکسیسم در خواب» می گویند. در بیشتر موارد براکسیسم خفیف است و حتی به درمان احتیاج ندارد. گرچه می تواند مکرر و شدید هم باشد و فرد را به سمت اختلالات فکی، سر درد، آسیب به دندان ها و دیگر مشکلات ببرد. متاسفانه افرادی که به «براکسیسم در خواب» دچارند متوجه این عادت خود نشده و تا بروز علایم این عارضه، آن را تشخیص نمی دهند. بنابراین دانستن علایم و نشانه های این عارضه و مراقبت دندانی منظم الزامی است.
علایم و نشانه ها:
- ساییدن دندان ها و فشار دادن آن ها روی هم به طوری که حتی ممکن است اطرافیان را از خواب بیدار کند.
- دندان ها سایش پیدا کرده و مسطح و لب پریده می شوند.
- سایش مینای دندان و اکسپوز شدن داخل دندان (پالپ)
- افزایش حساسیت دندان
- درد فکی و سفتی ماهیچه های فکی
- گوش درد (به علت انقباض ماهیچه های فکی، نه این که مشکل در گوش باشد)
- سر درد سنگین در صبح
- درد صورتی مزمن
- جویدن و تروماتیزه کردن با فشارهای داخل گونه.
علل:
پزشکان به طور کامل علل براکسیسم را نمی دانند. در بعضی از بالغین جفت شدن غیرطبیعی دندان های فک بالا و پایین (مال اکلوژن) احتمالاً منجر به این مشکل می شود. اغلب فاکتورهای روانی را عامل براکسیسم می دانند که شامل اضطراب و استرس و بحران و کشمکش، فرو بردن خشم، شخصیت های فعال و تهاجمی. در کودکان براکسیسم ممکن است در ارتباط با رشد و نمو باشد. البته بعضی از محققین تصور می کنند کودکانی که مبتلا به براکسیسم هستند شاید به علت عدم جفت شدن مناسب و راحت دندان های بالا و پایین باشد ولی سایر محققان معتقدند که به علت مشکلات اضطراب، عصبانیت، آلرژی و یا حتی پاسخ به درد ناشی از گوش درد یا دندان درآوردن است. براکسیسم معمولاً در ۳۰ درصد از کودکان اتفاق می افتد و اغلب در سنین پنج، شش سالگی بروز می کند و خصوصاً در کودکان مبتلا به فلج مغزی یا عقب ماندگی ذهنی شدید شایع تر است. در بعضی از موارد، براکسیسم ناشی از استرس و مشکلات دندانی نبوده و عارضه ای از سایر اختلالات چون بیماری هانتینگتون یا بیماری پارکینسون است و همچنین می تواند عارضه جانبی داروهای روانی مثل ضدافسردگی ها باشد.
ریسک فاکتورها:
فاکتورهایی که منجر به افزایش براکسیسم می شود شامل استرس، سن (براکسیسم در کودکان شایع است، اما معمولاً تا سن ۱۰ سالگی برطرف می شود. در بالغین، این عارضه بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است و با افزایش سن میزان بروز آن کاهش می یابد)، کافئین، نیکوتین و سایر داروها (به کار بردن کافئین، تنباکو و کوکایین یا آمفتامین ها ریسک ابتلا به این عارضه را بالا می برد.)
عوارض:
در بیشتر موارد ایجاد عوارض جدی نمی کند، اما براکسیسم شدید منجربه آسیب به دندان ها و فک، سر دردهای عصبی، درد صورت، اختلالات مفصل TMJ (محل این مفصل جلوی گوش بوده و با باز و بسته شدن دهان می توان آن را لمس کرد) می شود.
درمان:
در بعضی از موارد هیچ درمانی نیاز نیست. در بعضی از کودکان که براکسیسم دارند، هیچ درمان خاصی لازم نیست و تعدادی از بالغین که به طور خیلی شدید به این عارضه مبتلا نیستند کافی است که درمان های ترمیمی انجام دهند. اگر چه مشکل جدی شود درمان شامل کنترل استرس (با مشاوره های متعدد و تمرین و تفکر و تعمق سطح آرامش را بالا می برید).
مراقبت های دندانی (در صورت تشخیص براکسیسم دندانپزشک از گاردهای (محافظ) دهانی یا اپلاینس های دندانی برای جلوگیری از آسیب به دندان ها استفاده می کند. همچنین اگر علت این عارضه ناشی از جفت شدن نامناسب دندان های شما باشد، دندانپزشک آن را تصحیح می کند. در موارد خیلی شدید وقتی که پوشش روی دندان ها منجر به افزایش حساسیت یا ناتوانی در جویدن مناسب شود از Crownهایی استفاده می شود که به صورت کامل سطح جونده دندان های شما را می پوشاند).
